Organizacja wyspecjalizowana ONZ, jaką jest FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) przedstawiła w kwietniu tego roku alarmujące dane dotyczące poziomu głodu na świecie. Wskazuje ona, że w pięćdziesięciu dziewięciu krajach na świecie wciąż utrzymuje się wysoki poziom głodu. Z danych udostępnionych przez FAO wynika, że w minionym roku, blisko 282 miliony ludzi doświadczyło poważnego głodu (sic!) co wyraźnie świadczy o skali problemów związanych z problematyką bezpieczeństwa żywnościowego. Podkreślić trzeba, że najczęściej tak media, jak i badacze koncentrują się na zagadnieniach związanych z bezpieczeństwem – zarówno narodowym, jak i międzynarodowym.
Tymczasem zapomina się o tym jakże istotnym i specyficznym wymiarze bezpieczeństwa, jakim jest bezpieczeństwo żywnościowe. Dostrzec trzeba, że zagrożenia dla tej kategorii bezpieczeństwa dynamicznie rosną. Przykładowo w 2022 roku, głód cierpiało 26 milionów ludzi aniżeli rok później. W ciągu zaś lat 2019-2023, blisko 22 procent osób ujętych w badaniach Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa odczuwało poważny brak bezpieczeństwa żywnościowego. Alarmujące dane dotyczą również dzieci w 32 krajach świata. Tam na skrajne niedożywienie cierpi 36 milionów dzieci poniżej piątego roku życia.
Wspomniany kryzys identyfikować można między innymi z narastającymi skutkami umiędzynarodowionego konfliktu zbrojnego w Strefie Gazy (wraz z wywołanym nim kryzysem humanitarnym), Sudanie oraz z pełnoskalowym konfliktem zbrojnym na Ukrainie. W sposób oczywisty nasuwa się więc konstatacja, iż poziom bezpieczeństwa żywnościowego stanowi w ujęciu szerszym pochodną bezpieczeństwa globalnego. Jakkolwiek zależność taka może wydać się truizmem, to tylko pozornie, bowiem rosnąca ilość wyzwań w XXI wieku powoduje, że utrudnione jest zapewnienie procesów żywienia. Przypomnieć warto – w ślad za definicją FAO, że termin bezpieczeństwo żywnościowe oznacza stan, gdy wszyscy ludzie przez cały czas mają fizyczny i ekonomiczny dostęp do wystarczającej, bezpieczniej i pożywnej żywności, aby zaspokoić ich potrzeby i preferencje żywieniowe dla aktywnego i zdrowego życia. Autorzy Encyklopedii Bezpieczeństwa Żywnościowego opublikowanej w 2023 roku w Warszawie, akcentują że ,,Pełne bezpieczeństwo żywnościowe istnieje wówczas, kiedy jest ono zagwarantowane jednocześnie w wymiarach dostępności fizycznej, dostępności ekonomicznej, jakości żywienia oraz stabilności tych trzech wymiarów w długim okresie”.
W świetle powyższej, trójelementowej definicji bezpieczeństwa żywnościowego zaznaczyć trzeba, że Globalna Sieć na rzecz Przeciwdziałania Kryzysom Żywnościowym (Global Network Against Food Crises) – grupa podmiotów odpowiedzialnych za świadczenie pomocy rozwojowej i humanitarnej, uwypukla w ramach prac FAO znaczenie implementacji tzw. podejścia transformacyjnego. Jego istota polega na wzmacnianiu bezpieczeństwa żywnościowego w skali globalnej poprzez integrację działań zapobiegawczych, pokojowych oraz rozwojowych. Zmiana w metodyce działań ograniczających skutki głodu jest niezbędna. Tylko w zeszłym roku, na świecie ponad 700 000 ludzi identyfikowane było, jako osoby pozostające na ,,katastrofalnym” poziomie bezpieczeństwa żywnościowego, tj. osobom tym groziła śmierć. Do permanentnej deterioracji wskazanego bezpieczeństwa przyczynia się, bliżej nie znana w Europie, trudna sytuacja społeczno-polityczna w szeregu państw afrykańskiego Sahelu.
W świetle powyższego nie budzi zdziwienia fakt, że FAO w pierwszej kolejności postrzega za podstawową przyczynę kryzysów żywnościowych na świecie nieustające konflikty zbrojne. Skutkują one nie tylko wciąż powiększającą się skalą migracji międzynarodowej, ale również – stosunkowo mniej znanym, tzw. uchodźctwem wewnętrznym. Co ciekawe, problem Internally Displaced People (uchodźców wewnętrznych) nie doczekał się dotychczas wskutek oporu wielu państw, uregulowania w prawie międzynarodowym. Na obecny poziom głodu na świecie oddziałują również ekstremalne zjawiska pogodowe (w ich wyniku w minionym roku ponad 77 milionów ludzi odczuło trwały brak bezpieczeństwa żywnościowego) oraz kryzysy gospodarcze. W skutek tych ostatnich, analizowany problem dotknął 75 milionów ludzi. Do powyższego katalogu zagrożeń dodać trzeba też wciąż odczuwalne na świecie skutki pandemii koronawirusa COVID-19.
Wydaje się, że jakkolwiek postulowane, przez kluczowy dla bezpieczeństwa wspólnoty żywnościowej organ międzynarodowy, przekształcenie dotychczasowych systemów żywnościowych oraz uzyskanie trwałego pobudzenia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich jest bez wątpienia konieczne, to czynnikiem niezbędnym dla umożliwienia realizacji powyższych postulatów jest bez wątpienia wzmocnienie poziomu bezpieczeństwa międzynarodowego.
